Türkiye'deki Dere Yataklarına Müdahalelerin Taşkınlar Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi

ÖZET
Taşkın olayları doğanın bir parçası olup dere yataklarına uygun olmayan
müdahaleler nehir havzalarındaki doğal durumu bozmakta ve taşkınların afete
dönüşmesine ve taşkın zararlarının artmasına sebep olmaktadır.
Çalışma kapsamında dere yatağına müdahaleler ve taşkın hususunda
Türkiye'deki yasal mevzuat incelenmiş, AB Taşkın Direktifi ve Amerika'daki taşkın
sigorta sistemi genel hatları ile açıklanmıştır. Türkiye'de dere yataklarına
müdahalelerin, neden, nasıl oluştuğu belirtilmiş, son yıllarda Türkiye'de yaşanan can
ve maddi kayıpları yüksek bazı tarihi taşkınlar incelenerek dere yataklarına olumsuz
müdahalelerin bu taşkınlardaki etkileri değerlendirilmiştir.
Dünya'da ve Türkiye'de taşkın koruma ile birlikte hava - su kalitesi, canlı
yaşamı, sulak alan, sağlık, ulaşım ve estetik gibi bir çok boyut dikkate alınarak
yapılan havza esaslı iyi uygulamalar kapsamındaki çeşitli örnek projeler
incelenmiştir. Dere yataklarına müdahale hususlarının asgari düzeyde tutulduğu söz
konusu örnek projelerin özellikleri, sonuçları ve etkileri değerlendirilerek öneriler
sunulmuştur.
Tokat il merkezinden geçen Behzat deresi örnek çalışma havzası olarak
seçilmiştir. Behzat deresinde arazi çalışmaları gerçekleştirilerek uygun olmayan
müdahaleler belirlenerek mevcut durum yerinde görülmüştür. Behzat deresinde
yaşanmış tarihi taşkınlar ve taşkın koruma maksatlı çalışmalar ve projeler
incelenmiştir. Behzat deresinde 1 boyutlu hidrolik model (HEC-RAS) çalışması
gerçekleştirilmiş, modele girilen veriler ile arazi incelemeleri neticesinde elde edilen
veriler kontrol edilerek gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Model çıktıları
değerlendirilerek öneriler sunulmuştur.