İstanbul'daki Kentsel Dönüşüm Projelerine Panoramik Bir Bakış

ÖZET
Ayar, Yusuf Alperen, “İstanbul’daki Kentsel Dönüşüm Projelerine Panoramik
Bir Bakış”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2019.
Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlüğü, dönüşüm kelimesini, “olduğundan başka
bir biçime girme, başka bir durum alma, şekil değiştirme, tahavvül, inkılap,
transformasyon” olarak tanımlamaktadır. Bu tanımdan hareket edilirse, kentsel
dönüşüm, kentsel alanların var olan durumundan başka bir biçime girmesi, başka bir
durum alması, şekil değiştirmesi olarak tanımlanabilir.
Kentleşmeyle birlikte doğan kentsel dönüşüm projeleri dünya genelinde
yenilenerek ortaya koyulmaya devam etmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’de
özelliklede İstanbul’da gerçekleştirilen kentsel dönüşüm uygulamaları, nedenleri ve
sonuçlarıyla birlikte araştırılmaya çalışılmıştır.
1950’li yıllardan itibaren artan göç olgusu, kentsel sorunların oluşumundaki
ana neden olarak göze çarpmaktadır. Göçle beraber ortaya çıkan ekonomik ve sosyal
problemler, kişilerin yaşam mekânlarına da yansımış ve gecekondulaşma, hızlı bir
şekilde ilerlemeye başlamıştır ve gecekondulaşma, beraberinde “kalitesiz yaşam
mekânlarını” getirmiştir.
Türkiye’de, son yıllarda kentsel dönüşüm projeleri ve söz konusu projelerin
uygulanma biçimleri sıkça tartışılmaktadır. Genel olarak kentsel dönüşümün
gerekliliği konusunda toplumda bir fikir mutabakatına varılmış olsa da uygulama
biçimleri ve proje sonuçları açısından rant faktörü, sosyal faktörler, fiziksel faktörler,
yönetimsel faktörler gibi farklı yaklaşımlar, bu konudaki tartışmaların önemli konusu
olmaya devam etmektedir.
İstanbul’daki kentsel dönüşüm projeleriyle ilgili çalışmalara bakıldığında, her
çalışma da farklı bir projenin çalışıldığı görülmekte; Ancak İstanbul da yapılmış
projelerin tamamının bir metin içinde derli toplu şekilde ortaya konulmadığı
görülmektedir. İstanbul’daki kentsel dönüşüm projelerinin hepsinin bir çalışma altında
toplanması bu çalışmanın önemini oluşturmaktadır.