Kemalettin Tuğcu - Son Çocuk

Kemalettin Tuğcu (1902-1996)
Çengelköy’deki o büyük bahçeli evde doğduğunda ruhu gibi ayakları da içe dönüktü. Tedavi edilemeyen bu fiziksel sakatlık yüzünden hayatı boyunca daima zorluklarla karşılaştı. 30 yaşına kadar ne okula gitti, ne de doğru düzgün bir işte çalışabildi. Kendi kabuğunda yaşadı, okudu ve tercüme yapacak kadar Fransızca bile öğrendi. Ama içindeki yaşama sıkıntısını ezmek için tek bir çare bulabiliyordu: Hiç durmadan yazmak!

[Yeni üye olduysanız üye onayınızı bekleyiniz ya da üye olmak için TIKLAYINIZ.]

27 yaşındayken kısa bir süre için demiryollarının bir taşra şantiyesinde memuriyeti denedi. Dayanmadı. İstanbul’a döndü. 1932’de hayatını değiştirecek ilk işini buldu: Tahsin Demiray’a ait olan Türkiye Matbaası’nda dizgici olarak başladı. Kısa süre patron bir de yayınevi kurunca Kemal Tuğcu’nun imzası matbaa mürekkebiyle tanışıyor. 1936 tarihli bu çocuk gazetesinin fiyatı 100 para, yani 2,5 kuruş. Tuğcu küçük okurlar için “Altın Bilezik” adlı masalı kaleme almış. Daha sonra aynı adla bir roman da yayınlayacak.

[Yeni üye olduysanız üye onayınızı bekleyiniz ya da üye olmak için TIKLAYINIZ.]

Türkiye Yayınevi dönemin revaçtaki her türlü ilgi alanına yönelik dergi yayınlama politikasını izliyor. “Yıldız”, tamamen Amerikan sinema dünyasına yönelik bir aktüalite mecmuası. 15 Mayıs 1939 tarihli sayının kapağını Gary Cooper süslüyor. Kemal Tuğcu bu sayıda dordumacıda çalışırken keşfedilen Ellen Drew adındaki bir yıldız adayının macerasını anlatıyor okurlara. Resim altı için seçtiği şu cümle, konuyla ilgili herkesin hayallerini süsleyen bir düşünceyle alttan alta dalga geçer gibi: “Bu işler tamam olunca, gelsin milyonlar!”

[Yeni üye olduysanız üye onayınızı bekleyiniz ya da üye olmak için TIKLAYINIZ.]

ilk kitap! Kemalettin Tuğcu çalıştığı yayınevinde düzenli bir şekilde hakkının yendiğini düşünmektedir. Hem dizgi ve cilt gibi fiziksel işlere, hem de yazı yazarak içeriğe katkıda bulunduğu halde arzu ettiği kadar parayı bir türlü kazanamıyor. Bu yüzden çareyi ek işler alarak başka yayınevleri için yazmaya başlıyor. Bu sayede 1942 yılında ilk kitabını Arif Bolat Yayınevi’nin Dişikuş serisinde yayınlamayı başarıyor: Kocanızı “Nasıl Muhafaza Edebilirsiniz?” Bu küçük eserin kısa sürede 4 baskı yapması Tuğcu’ya hayatının ilk eleştiri yazısını da armağan edecek. Akşam’ın efsane yazarı Şevket Rado kitabı yererken, ‘Koca, Öküz mü ki Muhafaza Edilsin?’ diye sormaktan kendini alamıyor. Zor soru doğrusu.

[Yeni üye olduysanız üye onayınızı bekleyiniz ya da üye olmak için TIKLAYINIZ.]

Tuğcu, Dişikuş serisi için arka arkaya dört kitap yazıyor. Cilt bakımı, genç kadınlar için cinsel bilgiler, kim kiminle evlenmeli gibi soruların yanıtlarını ararken en öenmil noktaya da parmak basıyor: “Seviliyor musunuz?” Kadınlara verdiği tavsiyeler arasında bazıları çok dikkat çekici: Çocuğunuzu kocanıza tercih etmeyiniz, kocanızı kadın ihtiyacı içinde bırakmayınız, ihanetini kocanızın yüzüne vurmayınız, kocanıza çıplak ayağınızı göstermeyiniz…

[Yeni üye olduysanız üye onayınızı bekleyiniz ya da üye olmak için TIKLAYINIZ.]

Tahsin Demiray, bir çeşit terfi ayarlayarak yeni çıkardığı “Ev-İş” dergisine yazı işleri ve teknik sekreter olarak atıyor Tuğcu’yu. Konular tamamen kadınlara yönelik. Nisan 1943 tarihli bu nüshada “erkekler için kolsuz kazak nasıl örülür” konusu işleniyor. Sağ üstteki künyede iki kişilik dev kadro okunuyor.

[Yeni üye olduysanız üye onayınızı bekleyiniz ya da üye olmak için TIKLAYINIZ.]

Tuğcu’nun kitap halinde basılan ilk romanı: “Saadet Borcu.” Yine 1943’te “Evin Romanları” serisi yayınlanmaya başlıyor. Hissiz Adam, Uçurum, Taş Yürek, Küçük Sevgili hep bu seriden çıkacak. Yetişkinler için yazılmış aşk temalı kitaplar bunlar. Yukarıda aynı kitabın 1943 ve 1976 tarihli iki farklı baskısı yan yana görünüyor.

[Yeni üye olduysanız üye onayınızı bekleyiniz ya da üye olmak için TIKLAYINIZ.]

Tuğcu bir yandan da Fransızca’dan tercümeler, daha doğrusu adaptasyonlar da yapıyor. “Kahraman İzci” Fransız yazar Arnould Galopin (1865-1934) tarafından 1908’de yayınlanmış olan Le Tour du Monde de Deux Gosses (İki Çocuğun Dünya Seyahati) adlı eserin serbest bir adaptasyonu. Karakterlerin bazıları Türkleştirilmiş, bazı olaylar Türkiye’ye getirilmiş. Kitap Türkçe’de iki ayrı cilt halinde basılıyor. 1947 tarihli ilk cildin iç kapağında orijinal eserin yazarının adının altında Kemalettin Tuğcu “nakleden” olarak geçiyor. Ne hikmetse 1948’te çıkan ikinci ciltte, Galopin adı düşüyor, sadece Türkçe’ye nakleden kalıyor.

[Yeni üye olduysanız üye onayınızı bekleyiniz ya da üye olmak için TIKLAYINIZ.]

Binbir Roman adlı dergi için yazıyor Tuğcu. Yıllar boyunca tekrar tekrar (en az beş kez) çıkarılıp, sonra kapatılan bu derginin üçüncü serisinde tefrika romanlar kaleme alıyor. Bu dergide çıkan Tuğcu romanlarından bazıları şunlar: Kan Yağmuru, Maymun Adam, Istırap Kulesi, Istırap Kasırgası, Dişi Kurt, Ayrılık Gecesi. 17 Mayıs 1950 tarihli bu sayıda çıkan “Sırat Köprüsü”nün klişesinde ‘aşk ve macera romanı’ yazıyor. Bu tanımlama diğer tefrikaları da kapsıyor aslında.

[Yeni üye olduysanız üye onayınızı bekleyiniz ya da üye olmak için TIKLAYINIZ.]

1952’ye gelindiğinde “Ev-İş” dergisi kapanıyor, onun yerini derhal bir başka mecmua, “Kadın Dünyası” alıyor. Yazarımız artık “Yazı İşleri Müdürü ve Neşriyatı Fiilen İdare Eden” olarak tanıtılıyor künyede. Ekim sayısı için parlayan bir Türk sahne yıldızıyla konuşmuş. Lale Oraloğlu o yıllarda Muhsin Ertuğrul’un İstanbul’da kurduğu Küçük Sahne ekibinde tiyatro yapıyor. O yıl iki ayrı filmde oynayarak beyazperdeye de geçmiş. Tuğcu yazısının başlarında onu şöyle nitelendiriyor: “Zehir gibi bir mahluk.”

[Yeni üye olduysanız üye onayınızı bekleyiniz ya da üye olmak için TIKLAYINIZ.]

Yıl 1958. Yine küçük okurlara yönelik bir dergi: Çocuk Haftası. Aynı adlı başka bir dergi 1950’lerde çıkmıştı. Bu ikinci seri. 9 Temmuz tarihli bu sayının kapağı Kemalettin Tuğcu’nun tefrikasını kapaktan anons ediyor. “Üç Arkadaş” adlı tefrika içerideki sayfada “hissi ve öğretici” roman olarak tanıtılıyor. Fukaralık içinde kıvranan Ömer, Kenan ve Özcan’ın acıklı maceraları.

[Yeni üye olduysanız üye onayınızı bekleyiniz ya da üye olmak için TIKLAYINIZ.]

1960 yılıyla birlikte Türk sineması bir Ayşecik fırtınasına tutulur. İlk filmin afişinde “Eser: Kemalettin Tuğcu” yazmaktadır. Oysa Tuğcu’nun bu isimli yazılmış bir eseri yoktur. Senaryoyu çocuk yıldız Zeynep Değirmencioğlu’nun babası Hamdi Bey, Tuğcu romanlarının birkaçından aynı anda yararlanarak yazmıştır. Ayşecik izleyiciler tarafından hemen benimsenir, çok tutulur, gişe rekorları kırar. Muhterem Nur, Turgut Özatay ve Hulusi Kentmen başrolde.

[Yeni üye olduysanız üye onayınızı bekleyiniz ya da üye olmak için TIKLAYINIZ.]

Babıali esnafı sinemanın ticari başarısını gözden kaçırmaz. Ceylan Yayınları derhal filmin fotoromanını çıkarır. Ancak ne bu baskılardan, ne de sonradan çevrilip sinemaları dolduran devam filmlerinden Tuğcu’nun cebine para girecektir. Zaten ikinci filmle birlikte yazarın adı ortadan tamamen kaybolur. Tuğcu bir ara olayı mahkemeye götürecekken, yapımcı As Film’in sahibi Muzaffer Aslan kendisine bin lira vererek konuyu kapatır.

[Yeni üye olduysanız üye onayınızı bekleyiniz ya da üye olmak için TIKLAYINIZ.]

Kemalettin Tuğcu 1954’te Türkiye Yayınevi’nden tamamen kopmuş, Doğan Kardeş’e matbaa müdürü olmuştur. 1955’te Hayat Dergisi çıkınca yayıncı Şevket Rado’ya yardımcılık etmeye başlar (Evet, 1942’deki ilk kitabına o acımasız eleştiriyi yazan Şevket Rado’ya!) Emekli olana dek burada kalacaktır. Bu arada Hayat Tarih’te yazıları çıkmaktadır. Ekim 1966 tarihli bu sayıda “Yazma Eserler Satın Alınacaktır” ilanında ilgililere mektuplarını Bay Kemalettin Tuğcu’ya yazmaları bildiriliyor.

[Yeni üye olduysanız üye onayınızı bekleyiniz ya da üye olmak için TIKLAYINIZ.]

Hayat Dergisi bir yayıncılık olayına imza atıyor ve “Resimlerle Hazreti Muhammet’in Hayatı” adında bir ek yayınlıyor. Yıl 1966, ekin metin yazarı Kemalettin Tuğcu.

[Yeni üye olduysanız üye onayınızı bekleyiniz ya da üye olmak için TIKLAYINIZ.]

Şubat 1967 tarihli Resimli Hayat’ın kapağında ressam İbrahim Çallı bir nü tablosuyla görünüyor. İçeride ise Kemalettin Tuğcu okurlara Üsküdar’daki Yeni Valide Camii’ni tanıtıyor.

[Yeni üye olduysanız üye onayınızı bekleyiniz ya da üye olmak için TIKLAYINIZ.]

Aynı yıllarda Kemalettin Tuğcu romanları artık İtimat Yayınevi markasıyla çıkmaya başlıyor. 1968 tarihli bu iki kitap, çok belli olmasa da, çocuk kitapları serisine aitler.

[Yeni üye olduysanız üye onayınızı bekleyiniz ya da üye olmak için TIKLAYINIZ.]

1970’ler boyunca Türk çocuklarını neredeyse tek okudukları yazar Kemalettin Tuğcu olacak. Parasızlık, kimsesizlik, hayat zorlukları, maceralar, acımasız üvey anneler, doğuştan gelen sakatlıklar, zorlu kış şartlarında açıkta kalan yetimler… Ama hep “çalışan kazanır” diyor Tuğcu, “zenginler o kadar mutlu değil, merak etmeyin” diye ekliyor.

[Yeni üye olduysanız üye onayınızı bekleyiniz ya da üye olmak için TIKLAYINIZ.]

İnsafsız kaderimi yazı yazmakla yendim…” Kemalettin Bey’in şairliği de var. Ölümünden bir yıl önce, 1995’te derlenen bu kitap ismiyle gayet uyumlu şiirler içeriyor doğrusu. “Özgeçmişim” şiirinde anlattığı hayat hikâyesi ise onun tüm eserlerini oluşturan temel sorunları kısacık bir özet halinde sunuyor kuşaklar dolusu okura.

[Yeni üye olduysanız üye onayınızı bekleyiniz ya da üye olmak için TIKLAYINIZ.]

Bütün şansızlıklarına rağmen bazı açılardan da epey talihli bir adam Tuğcu. Belki de en büyük talihi yeğeni öykücü Nemika Tuğcu. Nemika’nın titiz çabası, amcasına olan bağlılığı olmasaydı 2004 yılında Can Yayınları böyle bir kitap basmazdı büyük ihtimalle. “Sırça Köşkün Masalcısı” da, onu var eden zorlu hayat koşulları tamamen ihmal edilerek, sadece eserlerindeki eksiklikler ya da fazlalıklarla eleştirilmekten kurtulamazdı.

Ellerine sağlık Bahadır abi, emeklerin çok büyük, uzun uzun seriler; tek tek sayende tamamlanıyor abi smile