Quadratum Satoris
Quadratum Satoris est frequens antiquaque inscriptio Latina quinque verborum in quadratum dispositorum, quae sunt SATOR AREPO TENET OPERA ROTAS. Inscriptio, quae multis Europae locis reperta est, scilicet Pompeiis, Corinii, et Mancunii, non solum a fronte et a tergo, sed etiam a summo et ab imo idem legitur: undique palindroma est. TENET unum a tergo lectum idem habet sensum, SATOR et AREPO autem ROTAS et OPERA a tergo leguntur. Quadrato ab antiquo magicae ascribuntur facultates, in quibus potestas ignem exstinguendi. Hodie complures de sensu exstant interpretationes versionesque possibiles a doctis praebitae, sed nemo etiamdum firme scit quidnam formula significet vel attingat.
Loci in quibus quadratum repertum est
Inscriptionis specimina complura sunt, quorum alia leguntur SATOR AREPO TENET OPERA ROTAS, alia autem ROTAS OPERA TENET AREPO SATOR, alia dein quadrati formam non habent cum tantum verba tria SATOR AREPO TENET figurent (e.g. inscriptio saeculi quattuordicesimi in Närke, Suecia), alia postremo non solum verba sed etiam signa ostendunt. Quadrati specimina alia ad Saeculum primum, secundum et tertium p.C.n. spectant, alia ad varia Saecula Medii Aevi.
Quadratum ad exemplum his locis repertum est:
Ecclesia Sancti Petri ad oratorium in Capistrano, in Provincia Aquilana (Italia); haec incipit inscriptio verbis ROTAS OPERA
Corinium Dobunnorum, in Glocestria (Anglia); haec incipit inscriptio verbis ROTAS OPERA
Conimbriga, in Lusitania
Dura Europus,? in Syria
Ecclesia Lancastriensis comitatus (Anglia)
Mancunium, in Mancunio maiore (Anglia); haec incipit inscriptio verbis ROTAS OPERA
Pompeii, in Italia; haec habetur inscriptio antiquissima omnium, cum Pompeii anno 79 a Vesuvii eruptione deleti sunt
Sena Iulia, in Italia
Sententiae de sensu
De quadrati sensu multae exstant sententiae, quamquam AREPO unum hapax legomenon litterarum Latinarum sit et tantum obscurum verbum ut a nonnullis nomen proprium aestimetur. Sic AREPO quidam nomen putant esse satoris, qui tenet opera atque rotas curri aut aratri. Hieronymus Carcopino putabat AREPO verbum Celticum Latinizatum, quod 'aratrum' significabat; I. G. Griffiths autem id credebat ab Aegyptio verbo Hr-Hp deductum esse et 'faciem Apis' significare.
De sensu Christiano
Credunt nonnulli quadratum sensum Christianum habere: nam cum quadrati litteris bis "PATER NOSTER" scribi potest in formam crucis quae litteram N medium tenet, cum sublatae sint A duas duasque O quae alpha omegaque, scilicet initium finemque rerum, indicare putentur.
Sator Karesi
Sator Karesi, bir kare içinde düzenlenmiþ beþ kelimeden oluþan yaygýn ve eski bir Latince yazýttýr: SATOR AREPO TENET OPERA ROTAS. Avrupa'nýn birçok yerinde, özellikle Pompei, Corinium Dobunnorum ve Manchester'da bulunan yazýt, yalnýzca önden ve arkadan deðil, üstten ve alttan da ayný þekilde okunur: her yerde bir palindromdur. Arkadan okunan TENET ayný anlama gelirken, SATOR ve AREPO, ROTAS ve OPERA arkadan okunur. Antik çaðlardan beri, kareye yangýn söndürme gücü de dahil olmak üzere büyülü güçler atfedilmiþtir. Günümüzde, bilim insanlarý tarafýndan anlamýn birkaç olasý yorumu ve versiyonu sunulsa da, formülün ne anlama geldiðinden veya neye atýfta bulunduðundan henüz kimse emin deðil.
Karenin Bulunduðu Yerler
Yazýtýn birçok örneði vardýr; bunlardan bazýlarý SATOR AREPO TENET OPERA ROTAS, diðerleri ROTAS OPERA TENET AREPO SATOR þeklinde okunur; bazýlarý ise yalnýzca SATOR AREPO TENET kelimelerinin geçtiði kare biçiminde deðildir (örneðin, Ýsveç, Närke'de 14. yüzyýldan kalma bir yazýt) ve diðerleri yalnýzca kelimeleri deðil, ayný zamanda iþaretleri de içerir. Karenin bazý örnekleri MÖ 1., 2. ve 3. yüzyýllara, diðerleri ise Orta Çað'ýn çeþitli yüzyýllarýna tarihlenir.
Bir kare örneði aþaðýdaki yerlerde bulunmuþtur:
San Pietro ad Oratorium Kilisesi
Aquilana [kent], Capestrano' daki [komün] Aziz Pietro Kilisesi (Ýtalya); bu yazýt ROTAS OPERA kelimeleriyle baþlar
Corinium Dobunnorum, Gloucestershire'da (Ýngiltere); bu yazýt ROTAS OPERA kelimeleriyle baþlar
Coimbra, Portekiz'de
Dura Europus,? Suriye'de
Lancashire Kilisesi (Ýngiltere)
Manchester, Büyük Manchester'da (Ýngiltere); Bu yazýt ROTAS OPERA sözcükleriyle baþlar
Pompei, Ýtalya'da; Pompei, 79 yýlýnda Vezüv Yanardaðý'nýn patlamasýyla yýkýldýðýndan, bu yazýt en eski yazýt olarak kabul edilir.
Siena, Ýtalya
Anlam Hakkýnda Görüþler
Karenin anlamý hakkýnda birçok görüþ vardýr, ancak AREPO Latin harflerinden oluþan bir hapax legomenon'dur ve bazýlarý tarafýndan özel isim olarak kabul edilen bir kelimedir. Bu nedenle, bazýlarý AREPO'nun bir araba veya sabanýn çarklarýný ve tekerleklerini tutan bir üreticinin adý olduðunu düþünür. Jérôme Carcopino, AREPO'nun 'saban' anlamýna gelen Latinceleþmiþ bir Kelt kelimesi olduðunu düþünmüþtür; ancak J. Gwyn Griffiths, AREPO'nun Mýsýr dilinde Hr-Hp kelimesinden türediðine ve 'Apis yüzü' anlamýna geldiðine inanýyordu.
Hristiyan anlamý üzerine
Bazýlarý karenin Hristiyan bir anlamý olduðuna inanýr: Kare iki harften oluþtuðunda, "PATER'ÝMÝZ" ortasýnda N harfi bulunan bir haç þeklinde yazýlabilir, çünkü iki A ve iki O harfi çýkarýlmýþtýr; bunlarýn alfa ve omegayý, yani þeylerin baþlangýcýný ve sonunu gösterdiði düþünülür.
Haydar Akýn, Orta Çað Avrupa'sýnda Cadýlar ve Cadý Avý:
Batýda yaygýn olarak kullanýlan bir diðer önemli form, özellikle de Ýbranice kelimelerden oluþmuþ tekerlemeler, bir daire içine yerleþtirilmiþ kare biçiminde olan ve dört farklý yönden okunabilen büyü formülleridir. Parþömenlerin üzerine, yüksek ateþe karþý koruyucu gücü olduðuna inanýlan "Eugenis. Stephanus. Prothasius. Sanbatius. Clenitus. & Quiriacus" kelimeleri yazýlmýþtýr. 'Büyülü Kare'de de olduðu üzere, saðaltma gücünü parþömenler üzerinde arka arkaya sýralanmýþ kelimelerin saðladýðýna inanýlýr. Orta Çað'da en çok tanýnan formül, 'Büyülü Kare' oluþturan "SATOR-AREPO"dur (Rebus Sator, Sator Karesi, Sator-Arepo-Karesi, Rotas-Opera-Karesi).
SATOR ........... ROTAS
AREPO ........... OPERA
TENET ........... TENET
OPERA ........... AREPO
ROTAS ........... SATOR
Pompei'de bulunan 'Büyülü Kare'nin (AREPO kelimesinin herhangi bir anlamý yoktur) olaðanüstü yaygýnlýðýna karþýn çözümlenmesi hayli zordur. Formül 17. yüzyýla kadar Batý Avrupa'da, hayvanlarýn ve insanlann saðaltýlmasý amacýyla kullanýlmýþ, evlerin þimþeklerden ve yangýndan korunmasý, kadýnlarýn kolay doðum yapabilmesi için talisman olarak da taþýnmýþtýr.
Ortaçað boyunca "SATOR-AREPO" kadar bilinen bir diðer 'Büyülü Kare' ise "SATAN-ADAMA"dýr.
SATAN
ADAMA
TABAT
AMADA
NATAS
SATOR-AREPO ve SATAN-ADAMA büyülü kare formülünün açýlýmý hakkýnda ayrýntýlý bilgi için bkz. KIECKHEFER: 1995, 93; ÖNNERFORS: 1995, 26-29; BANDINI-BANDINI: 1998, 18-20; BOLOGNE: 1995, 197; BECKER: 2000, 248.
Pyromantia sanatýnýn icrasýnda kullanýlan gizemli bir kelimenin kökenini araþtýran J. Hartlieb þu ilgi çekici yorumu yapar; "...bu kelimelerden bir tanesi de 'Ragel'. Yaþamým boyunca bu türden kelimeleri araþtýrdým ve çok sayýda insana, bu arada Yahudilere de sordum ancak bilen biri çýkmadý. Yine Yunanlýlara, Tatarlara, Türklere onlarýn hekimlerine ve yýldýz falcýlarýna ve hatta Yahudi falcý kadýnlara sordum ancak hiçbir sonuç elde edemedim. Daha önce sýklýkla yinelediðim gibi, bence korkutucu, ancak gerçek sonuç þudur: bu kelime þeytanla kurulan iliþki ve iþbirliðinin sonucunda ortaya çýkmýþtýr."
HARTLIEB: 1998, Pyromantie (Bölüm 80-97), 151. (Bölüm 85)
Öncüller þudur:
Her ne kadar biri [gizemli] þeytani diðeri [gizemli] þahsi özel isim gibi görünse de, ne Ragel ne de Arepo' nun anlamýný biliyoruz.
Fakat her nedense, Sator, Rotas, Opera ve Tenet' te Latince.
Sator ' Nomen substantivum, Tertia Declinatio, Singularis, Nominativus, Masculinum: [Flavor] Anglice -> Sower, Planter '
Rotas ' Nomen substantivum, Prima Declinatio, Pluralis, Accusativus, Femininum: [Flavor] Anglice -> Wheels '
Opera ' Nomen substantivum, Prima Declinatio, Singularis, Nominativus, Femininum: [Flavor] Anglice -> Work, Care '
Tenet ' Verba, Secunda Coniugatio, Singularis, Nominativus, Tertia Persona, Indicativus, Activa, Praesens: [Flavor] Anglice -> [He | She | It] holds ' Latince.
Ergo, [Olumsal] Hüküm:
_ Pyromantia sanatýnýn icrasýnda kullanýlmasa da kullanýlsa da ' þeytani olmasa da olsa da ' Ragel diye bir kelime y o k t u r.
_ Arepo [muhtemelen] sözde þahsi bir özel isimdir ' [pseudo] nomen proprium ', özde Opera' nýn çevrilmiþ halinden baþka bir þey deðildir.
_ Sator, [muhtemelen] sözde tekil bir [latince] isimdir, özde Rotas' ýn çevrilmiþ halinden baþka bir þey deðildir.
_ Sator-Arepo Karesi'nde 5 kelime y o k t u r, 3 kelime v a r d ý r.
_ Sator-Arepo Karesi diye bir þey y o k t u r, Rotas-Opera Karesi v a r d ý r.
;................................................. .................................................. ..........................................
Eski dostumuz Fýndýkfýndýk için:
Eski dostumuz Victoryv için:
;................................................. .................................................. ..........................................
Ý ç t e n l i k l e...
Sevgiyle...