Konu: Kemalettin Tuğcu - Son Çocuk

Kemalettin Tuğcu (1902-1996)
Çengelköy’deki o büyük bahçeli evde doğduğunda ruhu gibi ayakları da içe dönüktü. Tedavi edilemeyen bu fiziksel sakatlık yüzünden hayatı boyunca daima zorluklarla karşılaştı. 30 yaşına kadar ne okula gitti, ne de doğru düzgün bir işte çalışabildi. Kendi kabuğunda yaşadı, okudu ve tercüme yapacak kadar Fransızca bile öğrendi. Ama içindeki yaşama sıkıntısını ezmek için tek bir çare bulabiliyordu: Hiç durmadan yazmak!



27 yaşındayken kısa bir süre için demiryollarının bir taşra şantiyesinde memuriyeti denedi. Dayanmadı. İstanbul’a döndü. 1932’de hayatını değiştirecek ilk işini buldu: Tahsin Demiray’a ait olan Türkiye Matbaası’nda dizgici olarak başladı. Kısa süre patron bir de yayınevi kurunca Kemal Tuğcu’nun imzası matbaa mürekkebiyle tanışıyor. 1936 tarihli bu çocuk gazetesinin fiyatı 100 para, yani 2,5 kuruş. Tuğcu küçük okurlar için “Altın Bilezik” adlı masalı kaleme almış. Daha sonra aynı adla bir roman da yayınlayacak.



Türkiye Yayınevi dönemin revaçtaki her türlü ilgi alanına yönelik dergi yayınlama politikasını izliyor. “Yıldız”, tamamen Amerikan sinema dünyasına yönelik bir aktüalite mecmuası. 15 Mayıs 1939 tarihli sayının kapağını Gary Cooper süslüyor. Kemal Tuğcu bu sayıda dordumacıda çalışırken keşfedilen Ellen Drew adındaki bir yıldız adayının macerasını anlatıyor okurlara. Resim altı için seçtiği şu cümle, konuyla ilgili herkesin hayallerini süsleyen bir düşünceyle alttan alta dalga geçer gibi: “Bu işler tamam olunca, gelsin milyonlar!”



ilk kitap! Kemalettin Tuğcu çalıştığı yayınevinde düzenli bir şekilde hakkının yendiğini düşünmektedir. Hem dizgi ve cilt gibi fiziksel işlere, hem de yazı yazarak içeriğe katkıda bulunduğu halde arzu ettiği kadar parayı bir türlü kazanamıyor. Bu yüzden çareyi ek işler alarak başka yayınevleri için yazmaya başlıyor. Bu sayede 1942 yılında ilk kitabını Arif Bolat Yayınevi’nin Dişikuş serisinde yayınlamayı başarıyor: Kocanızı “Nasıl Muhafaza Edebilirsiniz?” Bu küçük eserin kısa sürede 4 baskı yapması Tuğcu’ya hayatının ilk eleştiri yazısını da armağan edecek. Akşam’ın efsane yazarı Şevket Rado kitabı yererken, ‘Koca, Öküz mü ki Muhafaza Edilsin?’ diye sormaktan kendini alamıyor. Zor soru doğrusu.



Tuğcu, Dişikuş serisi için arka arkaya dört kitap yazıyor. Cilt bakımı, genç kadınlar için cinsel bilgiler, kim kiminle evlenmeli gibi soruların yanıtlarını ararken en öenmil noktaya da parmak basıyor: “Seviliyor musunuz?” Kadınlara verdiği tavsiyeler arasında bazıları çok dikkat çekici: Çocuğunuzu kocanıza tercih etmeyiniz, kocanızı kadın ihtiyacı içinde bırakmayınız, ihanetini kocanızın yüzüne vurmayınız, kocanıza çıplak ayağınızı göstermeyiniz…



Tahsin Demiray, bir çeşit terfi ayarlayarak yeni çıkardığı “Ev-İş” dergisine yazı işleri ve teknik sekreter olarak atıyor Tuğcu’yu. Konular tamamen kadınlara yönelik. Nisan 1943 tarihli bu nüshada “erkekler için kolsuz kazak nasıl örülür” konusu işleniyor. Sağ üstteki künyede iki kişilik dev kadro okunuyor.



Tuğcu’nun kitap halinde basılan ilk romanı: “Saadet Borcu.” Yine 1943’te “Evin Romanları” serisi yayınlanmaya başlıyor. Hissiz Adam, Uçurum, Taş Yürek, Küçük Sevgili hep bu seriden çıkacak. Yetişkinler için yazılmış aşk temalı kitaplar bunlar. Yukarıda aynı kitabın 1943 ve 1976 tarihli iki farklı baskısı yan yana görünüyor.



Tuğcu bir yandan da Fransızca’dan tercümeler, daha doğrusu adaptasyonlar da yapıyor. “Kahraman İzci” Fransız yazar Arnould Galopin (1865-1934) tarafından 1908’de yayınlanmış olan Le Tour du Monde de Deux Gosses (İki Çocuğun Dünya Seyahati) adlı eserin serbest bir adaptasyonu. Karakterlerin bazıları Türkleştirilmiş, bazı olaylar Türkiye’ye getirilmiş. Kitap Türkçe’de iki ayrı cilt halinde basılıyor. 1947 tarihli ilk cildin iç kapağında orijinal eserin yazarının adının altında Kemalettin Tuğcu “nakleden” olarak geçiyor. Ne hikmetse 1948’te çıkan ikinci ciltte, Galopin adı düşüyor, sadece Türkçe’ye nakleden kalıyor.



Binbir Roman adlı dergi için yazıyor Tuğcu. Yıllar boyunca tekrar tekrar (en az beş kez) çıkarılıp, sonra kapatılan bu derginin üçüncü serisinde tefrika romanlar kaleme alıyor. Bu dergide çıkan Tuğcu romanlarından bazıları şunlar: Kan Yağmuru, Maymun Adam, Istırap Kulesi, Istırap Kasırgası, Dişi Kurt, Ayrılık Gecesi. 17 Mayıs 1950 tarihli bu sayıda çıkan “Sırat Köprüsü”nün klişesinde ‘aşk ve macera romanı’ yazıyor. Bu tanımlama diğer tefrikaları da kapsıyor aslında.



1952’ye gelindiğinde “Ev-İş” dergisi kapanıyor, onun yerini derhal bir başka mecmua, “Kadın Dünyası” alıyor. Yazarımız artık “Yazı İşleri Müdürü ve Neşriyatı Fiilen İdare Eden” olarak tanıtılıyor künyede. Ekim sayısı için parlayan bir Türk sahne yıldızıyla konuşmuş. Lale Oraloğlu o yıllarda Muhsin Ertuğrul’un İstanbul’da kurduğu Küçük Sahne ekibinde tiyatro yapıyor. O yıl iki ayrı filmde oynayarak beyazperdeye de geçmiş. Tuğcu yazısının başlarında onu şöyle nitelendiriyor: “Zehir gibi bir mahluk.”



Yıl 1958. Yine küçük okurlara yönelik bir dergi: Çocuk Haftası. Aynı adlı başka bir dergi 1950’lerde çıkmıştı. Bu ikinci seri. 9 Temmuz tarihli bu sayının kapağı Kemalettin Tuğcu’nun tefrikasını kapaktan anons ediyor. “Üç Arkadaş” adlı tefrika içerideki sayfada “hissi ve öğretici” roman olarak tanıtılıyor. Fukaralık içinde kıvranan Ömer, Kenan ve Özcan’ın acıklı maceraları.



1960 yılıyla birlikte Türk sineması bir Ayşecik fırtınasına tutulur. İlk filmin afişinde “Eser: Kemalettin Tuğcu” yazmaktadır. Oysa Tuğcu’nun bu isimli yazılmış bir eseri yoktur. Senaryoyu çocuk yıldız Zeynep Değirmencioğlu’nun babası Hamdi Bey, Tuğcu romanlarının birkaçından aynı anda yararlanarak yazmıştır. Ayşecik izleyiciler tarafından hemen benimsenir, çok tutulur, gişe rekorları kırar. Muhterem Nur, Turgut Özatay ve Hulusi Kentmen başrolde.



Babıali esnafı sinemanın ticari başarısını gözden kaçırmaz. Ceylan Yayınları derhal filmin fotoromanını çıkarır. Ancak ne bu baskılardan, ne de sonradan çevrilip sinemaları dolduran devam filmlerinden Tuğcu’nun cebine para girecektir. Zaten ikinci filmle birlikte yazarın adı ortadan tamamen kaybolur. Tuğcu bir ara olayı mahkemeye götürecekken, yapımcı As Film’in sahibi Muzaffer Aslan kendisine bin lira vererek konuyu kapatır.



Kemalettin Tuğcu 1954’te Türkiye Yayınevi’nden tamamen kopmuş, Doğan Kardeş’e matbaa müdürü olmuştur. 1955’te Hayat Dergisi çıkınca yayıncı Şevket Rado’ya yardımcılık etmeye başlar (Evet, 1942’deki ilk kitabına o acımasız eleştiriyi yazan Şevket Rado’ya!) Emekli olana dek burada kalacaktır. Bu arada Hayat Tarih’te yazıları çıkmaktadır. Ekim 1966 tarihli bu sayıda “Yazma Eserler Satın Alınacaktır” ilanında ilgililere mektuplarını Bay Kemalettin Tuğcu’ya yazmaları bildiriliyor.



Hayat Dergisi bir yayıncılık olayına imza atıyor ve “Resimlerle Hazreti Muhammet’in Hayatı” adında bir ek yayınlıyor. Yıl 1966, ekin metin yazarı Kemalettin Tuğcu.



Şubat 1967 tarihli Resimli Hayat’ın kapağında ressam İbrahim Çallı bir nü tablosuyla görünüyor. İçeride ise Kemalettin Tuğcu okurlara Üsküdar’daki Yeni Valide Camii’ni tanıtıyor.



Aynı yıllarda Kemalettin Tuğcu romanları artık İtimat Yayınevi markasıyla çıkmaya başlıyor. 1968 tarihli bu iki kitap, çok belli olmasa da, çocuk kitapları serisine aitler.



1970’ler boyunca Türk çocuklarını neredeyse tek okudukları yazar Kemalettin Tuğcu olacak. Parasızlık, kimsesizlik, hayat zorlukları, maceralar, acımasız üvey anneler, doğuştan gelen sakatlıklar, zorlu kış şartlarında açıkta kalan yetimler… Ama hep “çalışan kazanır” diyor Tuğcu, “zenginler o kadar mutlu değil, merak etmeyin” diye ekliyor.



İnsafsız kaderimi yazı yazmakla yendim…” Kemalettin Bey’in şairliği de var. Ölümünden bir yıl önce, 1995’te derlenen bu kitap ismiyle gayet uyumlu şiirler içeriyor doğrusu. “Özgeçmişim” şiirinde anlattığı hayat hikâyesi ise onun tüm eserlerini oluşturan temel sorunları kısacık bir özet halinde sunuyor kuşaklar dolusu okura.



Bütün şansızlıklarına rağmen bazı açılardan da epey talihli bir adam Tuğcu. Belki de en büyük talihi yeğeni öykücü Nemika Tuğcu. Nemika’nın titiz çabası, amcasına olan bağlılığı olmasaydı 2004 yılında Can Yayınları böyle bir kitap basmazdı büyük ihtimalle. “Sırça Köşkün Masalcısı” da, onu var eden zorlu hayat koşulları tamamen ihmal edilerek, sadece eserlerindeki eksiklikler ya da fazlalıklarla eleştirilmekten kurtulamazdı.

Kemalettin Tuğcu Eserleri:
1.Adam ve Çocuk
2.Adını Değiştiren Çocuk
3.Aferin Yaşar
4.Ah Bu Çocuklar
5.Ahiretlik
6.Ahretlik
7.Altın Bilezik
8.Altının Rüyası
9.Ana Kucağı
10.Anaların Anası
11.Anasının Kızı
12.Anasının Kuzusu
13.Annelerin Çilesi
14.Annemin Hikayesi
15.Annesizler
16.Arabacının Kızı
17.Aradaki Demir Kapı
18.Arkadaşım Teoman
19.Arsadaki Demir Kapı
20.Ateş Böcekleri
21.Ayrılık Yılı
22.Ayşecik
23.Baba Evi
24.Babam ve Ben
25.Babamın Çilesi
26.Babamın Günahı
27.Babasının Oğlu
28.Babasızlar
29.Balıkçı Güzeli
30.Balıkçının Kızı
31.Bekçi Baba
32.Benim Annem
33.Benim Babam
34.Bir Çocuğun Öyküsü
35.Bir Dağ Masalı
36.Bir Evlatlığın Hatıra Defteri
37.Bir Garip Kızcağız
38.Bir Köpeğin Anıları
39.Bitişik Komşular
40.Bizim Kuşak
41.Bizim Mahallenin Çocukları
42.Boş Beşik
43.Bu Çocuk Kimin
44.Bu Toprağın Çocukları
45.Büyük Göç
46.Büyüklerin Günahı
47.Cambazın Kızı
48.Can Yoldaşları
49.Ceylan Kuzu
50.Çalınmış Çocuklar
51.Çiçekçi Amca
52.Çiçekçi Kız
53.Çiftlikteki Sürgünler
54.Çıkmaz Sokak
55.Çocuk Hırsızları
56.Çocuk İhtiyar
57.Çocuk Pazarı
58.Çocukların Adası
59.Çocukluk Arkadaşım
60.Çocuksuzlar
61.Dağdaki Yabancı
62.Deniz Çocuğu
63.Deniz Kızı
64.Devlet Kuşu
65.Dilenci Baba
66.Dişi Kuş
67.Doğduğum Ev
68.Doktor Anne
69.Düşkün Çocuk
70.Ekmek Parası
71.El Kapısı
72.Eski Bir Masal
73.Eskici Baba
74.Eskicinin Köpeği
75.Evlatlık
76.Garip
77.Garip Emine
78.Garip Kuşun Yuvası
79.Göçmen Kızı
80.Görmeyen Yavru
81.Gurbet Acıları
82.Gurbetteki Çocuk
83.Gülçin Abla
84.Güllü Bahçe
85.Güzel Bir Gün
86.Güzin Hala
87.Hacı Baba
88.Hayat Arkadaşı
89.Herkesten Uzak
90.Hırdavatçı Dede
91.Hırsızın Oğlu
92.Hissiz Adam
93.Huysuz adam
94.İçki Sanatı
95.İçler Acısı
96.İhtiyar Öğretmen
97.İhtiyarlar
98.İki Kardeş
99.İncili Terlik
100.İstanbul Sokakları
101.Kaçık
102.Kaçık Garip Bir Adam
103.Kara Annem
104.Karakaçan
105.Karanlıkta Bir Çocuk
106.Kardeşim Tomris
107.Kartalın Yuvası
108.Kayıkçı Güzeli
109.Kayıp Aranıyor
110.Kimsesiz
111.Kimsesiz Adam
112.Kimsesiz Çocuklar
113.Kimsesizler
114.Kırk Ev Kedisi
115.Kız Arkadaşım
116.Kız Evlat
117.Kolsuz Bebek
118.Korkunç Yıllar
119.Koruköy'ün Yetimi
120.Köy Doktoru
121.Köyde Unutulanlar
122.Köydeki Arkadaşım
123.Köydeki Evimiz
124.Köydeki Kısmet
125.Köydeki Kız
126.Köyden Gelen Kız
127.Köyden İndim Şehire
128.Köye Gelen Yabancı
129.Köylü Çocuk
130.Köyünü Unutan Adam
131.Küçük Adamlar
132.Küçük Balıkçı
133.Küçük Besleme
134.Küçük Bey
135.Küçük Boyacı
136.Küçük Çalgıcı
137.Küçük Çırak
138.Küçük Erkek
139.Küçük Gazeteci
140.Küçük Göçmen
141.Küçük Hanım
142.Küçük İşportacı
143.Küçük Kambur
144.Küçük Kaptan
145.Küçük Sanatçı
146.Küçük Serseri
147.Küçük Sevgili
148.Küçük Sürgün
149.Küçük Şoför
150.Küskün Çocuklar
151.Mahallenin Sevgilisi
152.Mavi Gözlü Bebek
153.Maymunlar Adası
154.Mehmetçik
155.Mercan Kolye
156.Mine'nin Arkadaşları
157.Mirasyediler
158.Ninelerin Ninesi
159.Ormandaki İhtiyar
160.Oyuncakçı Dede
161.Öksüz Dilimi
162.Öksüz Murat
163.Öksüz Oğlan
164.Pasifikte Bir Türk Genci
165.Piyangocu Kız
166.Saadet Borcu
167.Sakat Çocuk
168.Satılan Çocuk
169.Serseri Çocuklar
170.Siyah Atlı Şövalye
171.Siyahlı Kadın
172.Sokak Köpeği
173.Sokaktan Gelen Çocuk
174.Son Çocuk
175.Soylu Çocuk
176.Sürgün
177.Süt Annem
178.Süt Kardeşler
179.Şehir Çocuğu
180.Şeytan Çocuk
181.Şımarıklar
182.Şoförün Kızı
183.Talihsiz Çocuk
184.Tanrı Misafiri
185.Taş Yürek
186.Tekinsiz Ada
187.Toprak Adamlar
188.Toprak Ana
189.Uçurum
190.Uğurlu Çocuk
191.Unutulan Çocuk
192.Unutulan Kadın
193.Üç Arkadaş
194.Üç Arkadaş ve İçler Acısı
195.Üvey Anne
196.Üvey Baba
197.Viran Bağ
198.Yalnız Çocuk
199.Yapraklar Dökülürken
200.Yavrucuk
201.Yeraltında Bir Şehir
202.Yetim Ali
203.Yetim Malı
204.Yetimler Güzeli
205.Yılanlı Bağ
206.Yolunu Şaşıran Adam
207.Yurt Özlemi
208.Yuvadan Uzak
209.Yuvaya Dönüş
210.Zavallı Büyük baba
211.Zavallı Çocuk