ÖNSÖZ
Bilimkurgu yazınının son yıllarda ülkemizde de ivme kazanmasına ve önemli birçok yapıtın yayımlanmasına karşın altın çağa ait eski bir tüfek nedense unutulmuştu.
Kanadalı edebiyatçı A. E. van Vogt serüvenlerle dolu yaşamında farklı türlerde yapıtlar vermiş ender yazarlardandır.
Kanada’ya göç eden Hollandalı avukat bir babanın çocuğu olarak 1912 yılında Winnipeg’de doğmuştur. Ekonomik kriz sırasında babası işini kaybedince A. E. van Vogt eğitimini yarım bırakmak zorunda kalmış ve hayatını kazanmak için çalışmaya başlamıştır. 1926 yılında Amazing Stories dergisini keşfetmiş ve diğer işlerinin yanı sıra yazarlığa da atılmıştır, ama ilk yazıları bilimkurgu değil aşk üzerine olmuştur. Ayrıca radyo oyunları da kaleme almıştır.
Bilimkurgu temalı ilk yapıtı olan “Vault Of The Beast - Hayvanın Mahzeni” adlı öyküsünü Astounding dergisine 1939 yılında gönderir. Yayımlanan ilk bilimkurgu öyküsü yine Astounding dergisinin Temmuz 1939 sayısında çıkan “Black Destroyer - Kara Destroyer” olmuştur. Bu öykü daha sonra eklemelerle zenginleştirilerek 1950 yılında yayımlanacak olan “The Voyage Of The Space Beagle - Uzay Tazısı’nın Yolculuğu” adlı ünlü yapıtının temeli olacaktır.
John W. Campbell’in yayın yönetmenliği altında ve hızlı bir tempo ile 1947 yılına dek 35 öykü yazacak ve ileride bu öykülerini kitap halinde derleyecektir.
1939 yılında yayımlanan “Discord In Scarlet - Kızıl İhtilaf” adlı öyküsü daha sonra “The Voyage Of The Space Beagle - Uzay Tazısı’nın Yolculuğu” adlı romanına eklenecek ve 1979 yılına varıldığında Ridley Scott tarafından “Alien - Yaratık” filminde kullanılacaktır. A. E. van Vogt bu nedenle ve yasal haklar çerçevesinde FOX film şirketinden 80’li yıllarda 50 000 dolar alacaktır.
Charles Darwin’in Beagle adlı gemiyle çıktığı yolculuk ve bu yolculuğun sonucunda ortaya çıkan gerçekler insanlığın önünü nasıl aydınlattıysa, A. E. van Vogt da bir bilimkurgu yazarı olarak ilerki çağlarda insanoğlunun ufkunun bu kez aynı adı taşıyan bir uzaygemisiyle açılacağını betimlemek istemiştir. Uzayda yıldızlararası araştırma seferine çıkan bilimadamlarıyla karşılaştıkları olayları bize güzel bir dille anlatmıştır.
Yapıtın başkahramanı olan bilimadamı Elliot Grosvenor bize tek yönlü değil çok yönlü düşünmenin sonuca götüreceğini vurgulamaya çalışır. Nitekim eskiden ayrı olan bilim dalları günümüzde bile bütünleşmeye başlamışlardır. İnsanın yaşam mücadelesi ancak bu sayede geliştirilen teknolojilerle kolaylaşacaktır.
Türkiye’de bilimkurgu teriminin henüz ortaya çıkmadığı ve konuyla ilgilenenlerin sayısının gerçekten de parmakla sayıldığı bir dönemde, İstanbul’da başarılı bir yayıncılık faaliyetine girmiş olan Çağlayan Yayınları bu konuya da el attı ve Başka Dünyalarda logosunu taşıyan bir dizi başlattı.
1954-55 yıllarında her on beş günde bir kitap sloganı ile çıkıp tam on sayılık bir dizi yaptı Çağlayan Yayınevi. Bugünlerde sahaflarda bile artık zorlukla bulunabilen bu kitapların içinde ne yapıtın özgün adı vardı ne de yazarının. Ayrıca bu kitaplar hem kısaltılmış, hem de özel adların çoğuna sadık kalınmamıştı.
Çağlayan Yayınevi’nin yayımladığı bu yapıtlar arasında “Feza Canavarları” gibi çarpıcı bir başlıkla çıkan kitap A. E. van Vogt’un “The Voyage Of The Space Beagle” adlı romanından başkası değildi.
Ben de 1968 yazında amcamın evinde tanıştığım ve bir solukta okuduğum bu diziden aldığım tadı hâlâ unutamam.
Yıllar sonra bu kitapların yazarlarını ve özgün adlarını bulmak için çaba harcarken bilimkurguya benim gibi gönül vermiş başka dostlarla karşılaştım.
Bir vakitler yaşamımda okuduğum en güzel ikinci BK kitabı diye not düştüğüm bu yapıtı, yine bir eski tüfek ve arkadaşım Sönmez Güvenin çevirisinden, 34 yıl sonra bir kez daha okumak çok hoş bir duygu.
A. E. van Vogt 1939 yılında ilk eşi olan bilimkurgu yazarı Edna Mayne Hull (1905-1975) ile evlendi. Eşi ile birlikte 40’lı yıllarda ortak eserler verdiler. A. E. van Vogt 1942/43 yıllarında çalışmalarını daha da ilerletti ve serbest yazar olarak çalışmaya başladı. 1944 yılında eşiyle birlikte Los Angeles’a taşındı.
İlk romanı “Slan” 1940 yıllında Astounding dergisinde tefrika edildi. Bu yapıtta mutantlardan ve onlardan nefret edip avlayan insanlardan söz ediliyordu. Çift kalplerinin verdiği üstün fiziksel güçleri ve ayrıca üstün zekâlarıyla slanlar tüm zorluklara göğüs geriyor ve dünyanın yönetimini ele geçiriyorlardı. Bu yapıt bilimkurgu sevenler arasında kısa bir sürede kült haline gelmiş ve yeni bir terim ortaya çıkmıştır: Bilimkurgu fanı slandır.
1941 yılında “The Weapon Shops Of Isher - Isher’ın Silah Atölyeleri” ve 1943 yılında da “The Weapon Makers - Silah imalatçıları” adlı romanlar yayımlanır. Kraliyet yönetimiyle silah imalatçıları arasındaki iktidar mücadelesidir anlatılan. Ölümsüz kahraman Robert Hedrock Kraliçe Innelda’ya karşı silah imalatçılarının yanındadır.
Null-A dizisi ise önce iki kitapla başlar: 1948 yılında “The World Of Null-A - Null-A Dünyası” ve 1956 yılında “The Pawns Of Null-A - Null-A Piyonları” Uzun bir aradan sonra 1985 yılında üçüncü kitap gelir: “Null-A Three - Null-A Üç”.
Bu romanlar Gilbert Gosseyn adındaki bir kahraman üzerine kuruludur. Burada kahramanın soyadıyla bir kelime oyunu yapılmıştır: Go sane — Aklı başında ol. Süper kahraman Gosseyn tüm gökadasını kapsayan bir entrikanın içinde bulur kendini. Öncelikle sistemi irdeler, serüvenleri süresince birkaç kez ölür ve yeniden klonlanır, teleportasyon yöntemi ile uzaklara yol alır ve yeniden...
A. E. van Vogt altın döneminin ardından yazmaya bir süre ara vermişti. Bu arada eski öykülerini yeniden elden geçirerek yayımladı. Birçok farklı ilgi alanlarına girdi. 1956 yılında L. Ron Hubbard ile “Hypnose” adlı eserini kaleme aldı.
Ayrıca L. Ron Hubbard’ın dianetik kuramını geliştirmesine yardım etti. Hubbard’ın sciencetology kilisesini kurmasından sonra ayrıldı ve yeniden yazmaya koyuldu. Aşağı yukarı yirmi kitap daha yazmasına rağmen eski yapıtlarının tadını yakalayamadı. Bilimkurguda süper kahramanlar temasının modası geçmişti. 1940’1ı yıllarda Asimov ve Heinlein’la birlikte büyük usta sayılmasına karşın aynı başarıyı bir daha yakalayamadı.
Son romanları arasında 1970 yılında yayımlanan “Children Of Tomorrow - Yarının Çocukları”, 1971 yılında yayımlanan “The Battle Of Forever - Sonsuz Savaş” ve 1983 yılında yayımlanan “Computerworld - Bilgisayardünya” sayılabilir.
1980 yılında ikinci eşi Lydia ile evlenen A. E. van Vogt 1996 yılında SFWA (Science Fiction Writers of America) tarafından verilen Büyük usta ve Retro-Hugo ödüllerini aldı.
Son yıllarında alzheimer hastalığına yakalanan A. E. van Vogt 26 Ocak 2000 tarihinde vefat etti.
Türkiye’de tek romanıyla tanınan bu büyük ustanın dilimize yeniden kazandırılması bizim için bir kazanç ve onun anısına saygıdır.
Uzay Tazısı ve büyük usta A. E. van Vogt’la birlikte evrene açılmaya hazır mısınız?
Bülent AKKOÇ
İstanbul
Eylül, 2002
Tarama Düzenleme EKDG (Teşekkürlerimle)
[Yeni üye olduysanız üye onayınızı bekleyiniz ya da üye olmak için TIKLAYINIZ.]
Alıntılı Cevapla
